Nhiều người có thể không tin tuổi dậy thì cũng có thể bị mất ngủ. Vì triệu chứng này thường chỉ xuất hiện ở lứa tuổi lớn hơn. Tuy nhiên, trạng mất ngủ ở tuổi dậy thì có thể là điều dễ hiểu nếu cha mẹ hiểu được một số nguyên nhân sau:
Do thay đổi hormone
Như chúng ta biết, tuổi dậy thì là giai đoạn các hormone trong cơ thể biến động rất nhiều. Sự thay đổi hormone có thể khiến trẻ khó ngủ. Ngoài ra, lượng cortisol tiết ra không đồng đều cũng là nguyên nhân khiến trẻ dậy thì bị mất ngủ.1
Áp lực trong việc học hành và thi cử
Áp lực học tập của trẻ em ngày nay thực sự rất lớn. Điểm số và các cuộc thi về thành tích có lẽ là quá căng thẳng đối với trẻ. Sự kỳ vọng của cha mẹ vô tình gây ra gánh nặng cho trẻ. Hệ thần kinh phải chịu áp lực lớn chính là nguyên nhân khiến trẻ bị mất ngủ ở tuổi dậy thì.
Lạm dụng thiết bị điện tử
Với sự phát triển của công nghệ như hiện nay, việc cho trẻ tiếp xúc với các thiết bị điện tử là điều không còn quá xa lạ. Đặc biệt là ở lứa tuổi dậy thì, trẻ rất thích các trò chơi điện tử và nghiện sử dụng các thiết bị này. Khoảng thời gian trẻ sử dụng điện thoại, ipad, laptop,… thường là vào buổi tối trước khi đi ngủ.
Lúc này, sóng từ các thiết bị điện tử sẽ tác động đến não bộ. Thêm vào đó, sự hào hứng, phấn khích khi chơi game khiến trẻ khó dừng lại và lên giường đi ngủ. Dần dần, trẻ có thể hình thành thói quen thức khuya và bị mất ngủ.
Thói quen thức khuya học bài
Việc có quá nhiều bài tập và kiến thức cần tiếp thu mỗi ngày khiến trẻ buộc phải thức khuya. Thậm chí nhiều trẻ biết dùng cà phê để duy trì sự tỉnh táo. Điều này sẽ làm xáo trộn đồng hồ sinh học tự nhiên của cơ thể và gây mất ngủ.
Ăn thức ăn nhiều năng lượng trước khi ngủ
Trà sữa, bánh ngọt hay thức ăn nhanh là những “cám dỗ” khó cưỡng đối với trẻ ở tuổi dậy thì. Nếu nạp những thực phẩm trước khi ngủ sẽ khiến trẻ khó đi vào giấc ngủ hơn.1
Không gian ngủ kém chất lượng
Khi không gian ngủ kém chất lượng như quá chật, hoặc quá nóng trẻ cũng sẽ dễ mất ngủ. Ngoài ra, không gian ngủ nhiều tiếng ồn và ánh sáng mạnh cũng khiến trẻ dễ bị giật mình khi ngủ.
Một số yếu tố bệnh lý
Ngoài những nguyên nhân phổ biến kể trên, mất ngủ ở tuổi dậy thì còn có thể xuất phát từ yếu tố bệnh lý. Một số bệnh lý ảnh hưởng đến giấc ngủ ở trẻ tuổi dậy thì thường được kể đến như viêm da, trầm cảm, viêm đường hô hấp, thiếu máu não, suy nhược thần kinh…
Mụn trứng cá
Nếu nguyên nhân trẻ mất ngủ là do thức khuya thì tình trạng này còn ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác chứ không chỉ là mất ngủ. Tuyến thượng thận sẽ tăng tiết hormone cortisol gây ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn. Điều này khiến lỗ chân lông dễ bị bít tắc và làm gia tăng mụn trứng cá ở trẻ.
Ảnh hưởng sự phát triển chiều cao
Tuổi dậy thì là giai đoạn có những thay đổi nhất định về cơ thể, trong đó có chiều cao. Mất ngủ kéo dài ở tuổi dậy thì sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của chúng. Vì hormone tăng trưởng chiều cao chủ yếu được sản xuất vào ban đêm,1 khi cơ thể được nghỉ ngơi và thư giãn hoàn toàn.
Vòng 1 chậm phát triển
Độ tuổi dậy thì là thời gian vòng 1 của các bé gái phát triển tối đa nếu duy trì chế độ ăn và nghỉ ngơi đúng cách. Thường xuyên mất ngủ sẽ làm cản trở quá trình tăng trưởng của cơ thể và vòng 1.
Dễ lão hóa
Tuổi dậy thì là giai đoạn trẻ trung nhất trong cuộc đời. Tuy nhiên, nếu trẻ không được giáo dục về sự quan trọng của giấc ngủ với sức khỏe cũng như làn da sẽ để lại nhiều hậu quả sau này. Thời gian ngủ là lúc làn da được tái tạo hiệu quả. Cho nên trẻ thiếu ngủ thường xuyên sẽ khiến da không được phục hồi. Lâu dần, các tế bào này ngày càng nhiều hơn. Mất ngủ thường xuyên trong vòng 1 năm là đã đủ khiến nhan sắc già đi trước vài tuổi.
Mất ngủ ở tuổi dậy thì có thể ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ. Hầu hết trẻ mất ngủ trong lứa tuổi dậy thì đều gặp phải các vấn đề sức khỏe. Chẳng hạn như suy giảm thị lực, khó hòa đồng, trầm cảm, giảm trí nhớ, kết quả học tập sa sút…1
Do đó, việc biết cách khắc phục cho trẻ là điều quan trọng mà các bậc cha mẹ không nên bỏ qua. Cha mẹ nên giáo dục và áp dụng cho trẻ một số cách sau:
- Hạn chế ngủ trưa quá nhiều, hoặc chỉ nên ngủ tối đa 60 phút.
- Giúp trẻ thoải mái trước khi ngủ, tránh tạo áp lực cho bé về việc bài vở, thi cử ở trường.
- Duy trì cho trẻ thói quen tập thể dục thường xuyên.
- Hạn chế để trẻ sử dụng các thiết bị điện tử gần giờ đi ngủ.
- Giữ phòng ngủ sạch sẽ, thoáng mát tạo điều kiện dễ đi vào giấc ngủ.
- Kiểm soát lượng thức trẻ nạp vào trước khi đi ngủ. Tránh các thức ăn khó tiêu, thức ăn nhanh, đồ uống có chứa caffeine. Ngoài ra, cho trẻ uống một ly sữa ấm trước khi ngủ 30 phút giúp trẻ dễ ngủ hơn.